Izvor: Standard

Kako se to često dešava sa ljudima, baš smrt predsednika Venecuele Uga Čavesa načinila je od njega u očima stranih posmatrača velikog revolucionara. Kako se ponekad kaže u Rusiji, „moraš da umreš da te priznaju i zavole“. Samo tako priznanje postaje društveno bezbedno. Upravo na komoditetu ovakve vrste priznanja, koje ne traži ličnu žrtvu, bazira se i masovno priznanje vrednosti. Čaves je prineo sebe na žrtvu svojoj zemlji – i zato je demokratska većina na njegovoj strani.

Odavde iz Rusije, sa udaljenosti, uočljivi su i drugi, nesumnjivi razlozi zbog kojih je Ugo Čaves svojom smrću pobedio one koji su ga tokom 14 godina njegove vladavine izvrgavali ruglu, one čija su vlastita dostignuća – kolonijalizam, Bin Laden, propaganda, intervencije, građanski ratovi, pokazna javna nasilja i smrtne kazne, smrtne kazne dece „pogrešne vere“, komadanje zarobljenika i talaca za organe – uz retoriku „ljudskih prava“.

Smrt Uga Čavesa ne bi se pretvorila u njegovu očiglednu pobedu da on nije za 14 godina vladavine svoju zemlju – poniženu, prodatu, pretvorenu u geografskog statistu – uspeo da preobrati u narod koji je stekao strast za pravdu, u državu koja vodi regionalnu i svetsku borbu za ovu neretoričku pravdu. Takve Venecuele ne bi bilo bez staro-novog državnog i hrišćanskog socijalizma i bez daha Bolivarovske revolucije, čija je glavna vrednost – naddržavna, istorijska, idejna i kulturna zajednica naslednika Bolivara u čitavoj Latinskoj Americi, pravda i nacionalno oslobođenje.

NERAZUMEVANJE ČAVESA

Mnogima u Rusiji – koja ni sama nije u potpunosti uspela da pronađe zajednički jezik sa Ugom Čavesom niti je pak imala osećaja i umeća da iskoristi njegove političke i resursne poklone nezavisnoj Abhaziji i Južnoj Osetiji – njegova sudbina je psihološki bliska. Ona postaje sve bliža iako su mnogi u Rusiji do skoro sa visine gledali na „novi socijalizam“ i naslednike Bolivara.

Primer Uga Čavesa demonstrira istorijsku snagu kulturnog i vrednostnog zajedništva koje je u španskom govornom prostoru Latinske Amerike povezano sa imenom Simona Bolivara, i to u vreme dok se u Rusiji za sličan fenomen još uvek traži neki precizan naziv. Potraga za tim nazivom varira između neutralno etatističkog termina „Istorijske Rusije“ – osnovnih teritorija Ruske imperije i SSSR – i pravoslavne ideje „Svete Rusije“, kojom se objedinjuju ne samo kanonske zemlje Ruske pravoslavne crkve već se i posebno ističu u njenim okvirima teritorije savremene Rusije, Belorusije, Ukrajine, Moldavije i Pridnjestrovlja. U vreme kada se novi državni oblici na prostorima Istorijske Rusije mučno razvlače od krize do krize, samo jezički i kulturni temelj istorijskog pamćenja daju nadu za očuvanje civilizacijske zajednice i preživljavanje nezavisnog identiteta.

Istorijsko pamćenje Rusije – koja je svedena do minimuma svojih državnih granica, a u nizu slučajeva saterana na prostore koje je zauzimala pre gotovo 400 godina, i podeljena linijama teritorijalnih eksperimenata Lenjina, Staljina i Hruščova – nacionalni konsenzus o pitanju istorijske sudbine koncentriše se oko simbola 9. maja – Dana pobede nad nacističkom Nemačkom i njenim brojnim saveznicima iz Evrope a posle i iz Azije. Ovo pamćenje stavlja u centar istorijskog mita prioritet opštenacionalne egzistencije, odnosno celovite bezbednosti naroda kao nadetničkog jedinstva.

TERMIN ZA NOVU REALNOST

Dvadeset godina posle raspada SSSR, ruska vlast i ruska politička misao uzalud su pokušavali da pronađu terminološki odgovor na ovu novu realnost. Tada je tradicionalna ruska dijaspora „daljeg zagraničja” (u državama van granica bivšeg SSSR), koja je rođena u talasima političkih migracija posle Građanskog rata i Drugog svetskog rata, jevrejskih i nemačkih migracija iz SSSR, brojno i istorijski bila gurnuta u zapećak, suočena sa desetinama miliona internacionalnih sovjetskih, ruskih i ruskojezičkih ljudi u „bližem zagraničju” (u državama nastalim na teritorijama bivšeg SSSR), od kojih se „Domovina odvojila“.

Ovi ljudi su predstavljali ne deo etnosa u dijaspori već prirodni autohtoni deo Istorijske Rusije, koji je u jednom trenutku raspadom SSSR politički izgubio zajedništvo sa istorijskom domovinom i državom, izgubio punoću kulturno-jezičkih prava i, što je najvažnije, stratešku bezbednost za slobodu veroispovesti i nacionalnog identiteta. Upotreba birokratskog termina „sunarodnici“ za dijasporalne zajednice, odnosno za (ukoliko bi, po analogiji, iskoristili terminologiju prihvaćenu u Srbiji) „Ruse u regionu“, ili pak „Ruse na kontinentu“, pa čak i „Ruse Evroazije“ – i do dan danas izaziva brojne probleme, nerazumevanja i, što je najvažnije, dovodi pod znak pitanja „autohtoni“ status ovih ljudi van Ruske Federacije, dok ih u isto vreme na prostorima Istorijske Rusije pretvara u lake mete brojnih etnokratskih i šovinističkih projekata, koji cvetaju širom Evroazije pod pokroviteljstvom Evropske unije i NATO.

To znači da – sve dok je Istorijska Rusija u svojoj opštenacionalnoj svesti podeljena na Rusku Federaciju i „Ruse Evroazije“ – ona u celini ostaje objekt za dalje podele, za degradaciju prava, za nasilne promene imena, prinudnu promenu identiteta i istorijskog pamćenja. I samo – poput primera Uga Čavesa i „bolivarskog puta“ – spajanje za Svetu Rusiju tradicionalnog zahteva za individualnom i socijalističkom pravdom, sa težnjom ka opštenacionalnom oslobođenju i ponovnom sjedinjavanju – daje joj šansu za preživljavanje. A svima nama – za koje je samo živa Rusija uslov slobode, pravde i kontinuiteta – daje spokoj sa samima sobom na ovoj zemlji.

Autor je državni savetnik Ruske Federacije prvog ranga i bivši načelnik Uprave predsednika Rusije Vladimira Putina za međuregionalne i kulturne veze