Izvor: Advance

Iako je mađarski premijer Viktor Orban mesec dana uporno branio demokratičnost svih svojih amandmana na mađarski ustav, na kraju je ipak morao popustiti. U pismu koje je 12.04. uputio predsedniku Evropske komisije, Jose Manuleu Barosu, izjavio je kako će amandmani mađarskog ustava koji nisu kompatibilni sa zakonima Evropske Unije, a koji su bili deo paketa kojega je mađarski parlament s nespornom većinom od 265 glasova usvojio 11. marta 2013., biti izmenjeni.

Ovakvu odluku je bio prisiljen doneti zbog pretnji Evropske komisije i njenog predsednika Jose Manuela Barrosa, koji ga je optužio da ovim amandmanima “krši temeljne principe na kojima počiva zajednica evropskih naroda i kako će se Mađarska, ukoliko bude insistitirala na njima, ‘morati suočiti sa teškim posledicama’.

Evropsku komisiju, naravno, nisu smetali amandmani kojima je Orban bivšu Komunističku partiju Mađarske proglasio ‘zločinačkom organizacijom’, Mađarske i time stigmatizirao sve članove ljevičarskih stranaka u Mađarskoj koji su u mladosti bili članovi KP, kao ni kontroverzni amandman o parovima koji nisu venčani, onima koji nemaju potomstvo i homoseksualnim parovima, a koji se više ne bi mogli nazivati ‘porodicama’ i koristiti prava kao službeno venčane heteroseksualne porodice s decom. U Bruxellesu nisu podigli glas ni protiv amandmana koji mlade Mađare obavezuje na ostanak u domovini još deset godina nakon što su završili studije ili onaj o zabrani zadržavanja ili spavanja na javnoj površini beskućnicima, te amandman o slobodi govora koja po Orbanu ‘završava tamo gde se počinje vređati mađarska nacija’.

Evropska komisija se obrušila na Mađarsku zbog amandmana o ograničavanju nadležnosti Ustavnog suda, onome o zabrani vođenje predizbornih debata na nezavisnim radio i TV stanicama.

Mađarski premijer je u centru pažnje i zbog odluke o Mađarskoj centralnoj banci, jer smatra da jedna tako strateški važna novčarska institucija ne može imati potpunu autonomiju i kako je vlada ta koja ima pravo donositi odluke o merama koje će sprovoditi. Zbog takvog pristupa mađarskog premijera, zamenica guvernera Mađarske centralne banke, Julia Király, je u znak protesta dala ostavku, te izjavila ‘kako Orban sprovodi kampanju kojom MSB želi svesti na kreditnu zadrugu riskantne ekonomske politike koju sprovodi’.

Mišljenje centrale MMF-a u ovakvim slučajevima je poznato. Finansijska elita je ogorčena mešanjem u rad Mađarske centralne banke i upozorila je Orbanovu vladu” kako se nezavisnost bankarskog sektora u demokratskim zemljama ne sme dovesti u pitanje političkim odlukama”.

Mađarski premijer na optužbe, koje mu iz Evrope stižu još od kad je 2011. sastavio novi ustav, odgovora ciframa. Budžetski deficit u Mađarskoj iznosi 2%, što je manje od onoga kojeg je vlada prognozirala, a za 2014. se predviđa rast BDP-a od nekoliko procenata, ali se ne isključuje i mogućnost da će do toga doći već ove godine.

Orban je naglasio kako su mnoge optužbe na njegov račun neutemeljene. Zakon o samoodređenju i o slobodi informisanja, za koje opozicija tvrdi kako su instrument za cenzuru medija, u junu 2012. je Savetu Evrope proglasilo ‘usklađenim s evropskim i međunarodnim standardima’.

Međutim, što se Orban više pravda, u Bruxellesu ga sve više kritikuju. Predsedavajući kluba zastupnika ALDE (evropski liberali), Guy Verhofstadt, govori i o ‘opasnosti orbanizacije’ u Evropi nakon donošenja zakona o ‘ograničavanju slobode govora’ i traži da se Mađarskoj ukine pravo glasanja u Savetu Evrope. Udruženja za građanska prava mađarskog premijera optužuju kako želi kriminalizovati beskućnike i ograničiti koncept ‘porodice’. Progresivne stranke u Evroparlamentu ga kritikuju zbog uplitanja u slobodu veroispovesti i diskriminaciju manjina, a najviše mađarskih Roma.

U medijima na zapadu je kampanja protiv navodnog Orbanovog “fašizma”, te njegove stranke Fidesz, u poslednje vreme sve oštrija. Međutim, analitičar Tibor Fisher u Guardianu tvrdi kako je ‘preterana’.

‘U Mađarskoj ima rasizma, ali ni više ni manje nego u ostalim evropskim zemljama, a bilo ga je i pre tri godine kada su Mađarskom vladali komunisti. Štoviše, Orban je napravio radikalan zaokret u tom smislu i prema novom krivičnom zakonu negiranje Holokausta je sada krivično delo. Danas po prvi puta u istoriji u mađarskom parlamentu imate tri poslanika pripadnika romske nacionalne manjine i, ako ćemo iskreno govoriti, Evropa nije nimalo zabrinuta zbog nedemokratskih mera mađarskog premijera, koliko zbog njegovog zahteva za finansijskom nezavisnosti Mađarske’, tvrdi Fisher i prema optužbama koje stižu od najviših tela EU, u tom delu je u pravu.

Orban je za sada jedini premijer u Evropi koji je odbio uvesti tzv. ‘Robin tax’, porez kojeg su u početkom 2010. predložila udruženja civilnog društva, nevladine organizacije, UNICEF, te 50 humanitarnih organizacija širom sveta, ali su vatreni zagovornici uvođenja te vrste oporezivanja bili i Angela Merkel, Nicolas Sarkozy i japanski ministar spoljnih poslova Katsuya Okada, te 350 ekonomista na samitu G20, kao i George Soros, Warren Buffett i Lord Turner. Orban je odlučan u ukidanju takve vrsti poreza kompanijama za proizvodnju i distribuciju električne energije i vode, a koji je samo u 2013. u Mađarskoj s 8% uvećan na 11%. Mađarska centralna banka je najavila kako će u cilju podsticanja privrednog rasta u zemlji, sitnim preduzetnicima osigurati zajmove čije kamate neće prelaziti aktuelnih 10% .

Proganjan ili ne, svi ovi napadi na mađarskog premijera, te njegove mere, samo doprinose njegovom rastu popularnosti u zemlji. Čak i oni koji nikada nisu glasali smatraju kako su optužbe za ‘fašizam’ protiv Orbana preterane. Ankete govore kako 29% Mađara misli kako bi nakon Orbana, 2014. Mađarsku opet trebao voditi Orban i broj njegovih simpatizera svakim danom sve više raste.

Iako su u proteklih nekoliko dana Evropa i mađarski premijer (uslovno rečeno) ‘našli zajednički jezik’, kampanja koja i dalje traje protiv njegove stranke Fidesz bi prema nekima mogla uzrokovati približavanje Budimpešte Moskvi.

U samom vrhu Orbanove stranke istorijska mržnja prema Rusiji koja vuče korene iz vremena Sovjetskog Saveza, danas je samo bleda uspomena i ograničena je na retoričke istupe protiv energetske zavisnosti ruskih kompanija. Treba napomenuti kako je do promene u percepciji u Mađarskoj prema ‘neprijatelju Putinu’ došlo isključivo zaslugom Viktora Zubkova, bivšeg ruskog premijera i aktualnim čelnikom Gazproma.

Od 2010. Orban je u sve boljim odnosima s vernim ruskim saveznicima, od kojih je Ukrajina na prvom mestu. U martu je, u jeku kiparske krize, mađarski premijer u Budimpešti ugostio Zubkova i rekao mu: ‘U vremenima kao što su ova danas, mi sebi ne možemo dozvoliti da sva jaja stavimo u košaru zapada’. Aluzija ove mađarske poslovice je više nego jasna. Orban smatra kako je vrlo rizično opstanak mađarske nacije i države poveriti isključivo Evropskoj Uniji koja svakim danom pokazuje sve više slabosti i ako se ovaj trend nastavi i sam njezin opstanak postaje upitan.

‘Moramo investirati na više strana, ali se i politički angažovati’, rekao je je Orban, a državni tajnik za vanjske poslove i međunarodne ekonomske odnose, Péter Szijjártó, je izjavio “kako je Rusija je najveći Mađarski partner van granica Evropske Unije. Rečeno-učinjeno. Samo dan nakon sastanka Orbana i Zubkova, Gazprom je najavio izgradnju centrale za proizvodnju električne energije u Mađarskoj i kako će ući u partnerski odnos s mađarskom kompanijom Electricity works. Južni tok i elektroenergetski projekt je znak kako Rusija nije zaboravila na Mađarsku i kako se vraća u srce Europe. Zemlje koje u ruskim investicijama iz bilo kojih razloga ne uspeju prepoznati svoju šansu nesumnjivo će biti gubitnici.