Izvor: Politika (Miroslav Lazanski)

Američki ministar odbrane Robert Gejts se, na početku trodnevne posete Kini organizovane s ciljem da se ublaži napetost u odnosima dveju zemalja i da se unaprede odnosi na vojnom planu, sastao sa svojim kineskim kolegom, javljaju agencije. Peking je prošle godine znatno snizio stepen vojne saradnje sa Vašingtonom, nakon što su Sjedinjene Države objavile planove o prodaji oružja Tajvanu, koji Kina i dalje smatra jednom od svojih pokrajina.

Ministar Gejts je po dolasku u Peking izjavio da je njegova poseta znak da Kinezi pokazuju interesovanje za učvršćivanje vojnih odnosa s Amerikom. On je istovremeno naglasio da su Sjedinjene Države i dalje zabrinute zbog jačanja kineske vojne moći, naročito u pogledu sposobnosti da samostalno razvijaju nove vrste naoružanja.

Vašington brine zbog sposobnosti Kine da samostalno razvija savremene tipove oružanih sistema kao što su avioni pete generacije nevidljivi za radare i projektili osposobljeni za napad na američke nosače aviona. Kina tvrdi da vojni potencijal razvija isključivo u odbrambene svrhe.

***

Da li se posetom američkog ministra odbrane Pekingu otvara nova faza međusobnih odnosa godinu dana pošto je Kina najavila da će američkim firmama koje prodaju oružje Tajvanu uvesti sankcije i da će u odnosima sa Vašingtonom obustaviti sve planirane posete vojnih zvaničnika?

Administracija predsednika Baraka Obame je pod udarom domaćih kritika da je na međunarodnom planu „slaba i mekana”. Ako Vašington, za sada, još ne može da napadne Iran zbog programa atomskog naoružanja, onda se sadašnja administracija odlučila da Tajvanu isporuči tek deo vojnog arsenala koji Tajpeh već godinama traži.

Amerika će Tajvanu prodati defanzivne borbene sisteme, upravo radi odbrane od mogućeg kineskog napada, što je suptilna poruka Pekingu. Naravno da i takav američki potez provocira Kinu, koja već godinama koristi tržište kapitala u SAD da bi finansirala modernizaciju svoje vojske. Upravo na tom finansijsko-monetarnom planu Kina može već sada odgovoriti Americi mnogo jače nego bilo kojim vojnim merama.

Gledajući samo vojne potencijale, Kina na području moreuza prema Tajvanu konstantno jača raketne i pomorske snage. Već sada može vrlo efikasno da uvede pomorsku blokadu Tajvana, čije oružane snage nemaju odgovarajuće protivpodmorničke sisteme, nemaju dovoljan broj najmodernijih borbenih aviona niti adekvatnu PVO. Kinezi mogu raketama srednjeg dometa da unište sve aerodrome na Tajvanu i pre nego što Amerikanci budu spremni da preuzmu i najmanji rizik da odbrane režim u Tajpehu.

Kinezi su dosta proučavali rat „Pustinjska oluja” 1991. i agresiju NATO-a na Jugoslaviju 1999. Shvatili su sve prednosti moderne vojne tehnologije, ali kineska teritorija je mnogo veća. Amerika nema mnogo vazdušnih baza blizu Kine, američki kopneni rat protiv Kine zbog zaštite Tajvana ne dolazi u obzir, a kineske nuklearne rakete mogu da pogode delove teritorije SAD.

Kina, naravno, ne želi da zaostane ni u modernim vojnim tehnologijama. Osim najnovijih domaćih borbenih lovaca, od Rusije su kupljena četiri moderna razarača „Sovremeni” i 12 modernih dizel-električnih podmornica, PVO sistemi, lovci-bombarderi Su-27SK i SU-30MKK, najnovije protivbrodske rakete nadzvučnih brzina.

Oko 15 odsto kineskih borbenih lovačkih aviona u avijaciji od ukupno 2.500 lovaca čine aparati četvrte generacije. Kina je danas svetska sila u proizvodnji borbenih aviona. Kinezi razvijaju i nove podmorničke balističke rakete, ali i nove kopnene balističke sisteme, kao i oružje za svemirske ratove.

Kina je najveći vojni i ekonomski izazov za SAD u godinama koje dolaze. U tom izazovu pobednik će biti onaj ko kontroliše morske puteve i tu je Tajvan tek deo jednačine. Kina je najveći svetski uvoznik sirovina, a izvozi ogromne količine robe, pre svega u SAD.

Kineska privreda zavisi od pomorske trgovine, a ona se obavlja u vodama koje u potpunosti kontroliše američka ratna mornarica. Upravo zbog toga Peking nastoji da američku Sedmu flotu udalji što je moguće više iz vode zapadnog Pacifika. Ipak, Kinezi ne žele klasično pomorsko odmeravanje snaga sa Amerikom. Kina zapravo kopira nekadašnji sovjetski model pomorske moći: podmornice, protivbrodske rakete koje se lansiraju sa kopna, iz vazduha i sa mora. To je ozbiljan problem za SAD, jer cena pretnje američkoj floti manja je od cene njene zaštite. Kineske nabavke ruskih nadzvučnih protivbrodskih raketa daleko su jeftinije od nabavki američkih odbrambenih sistema.

Kina hoda po tankoj žici upućujući izazov Americi – i to joj je do sada polazilo za rukom.